ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត (Depression)

សេចក្តីផ្តើម៖ 

មនុស្សយើងភាគច្រើនពេលដែលមានបញ្ហាកើតឡើង ច្រើនតែលាក់ទុក្ខក្នុងចិត្ត ។ ហើយការលាក់ទុកបញ្ហាទាំងនោះព្រោះតែជាការអាថ៌កំបាំងរបស់ខ្លួន ឬក្រុមគ្រួសារ ព្រមទាំងគ្មានវិធីដោះស្រាយដោយខ្លួនឯង ឬ គ្មានអ្នកដ៏ទៃជួយពិគ្រោះដោះស្រាយដែលហេតុធ្វើឱ្យមនុស្សនោះមាន អារម្មណ៍មិនប្រក្រតី ។

ជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត គឺជាជំងឺមួយដែលសង្គមខ្មែរយើងទាំងមូលមិនសូវបានចាប់អារម្មណ៏ និងគ្មាន ការយកចិត្តទុកដាក់ពី គ្រួពេទ្យព្យាបាលជំងឺបឋម ។ ជំងឺនេះច្រើនកើតមានឡើងលាយឡំជាមួយជំងឺ ទូទៅផ្សេងទៀត ដែលយើងមិនអាចមើលឃើញចាប់បានពិនិត្យវាស់ស្ទង់ ឬថតឃើញទេ ថែមទាំងគ្មាន អាការៈរោគកំណត់ច្បាស់លាស់ផងដែរ។

ជំងឺប្រភេទនេះតែងតែជួបប្រទះនៅក្នុងជីវិតមនុស្សម្នាក់ៗ មិនថាចាស់ ឬក្មេង មានឬក្រនោះ ទេ។ ហើយជំងឺនេះអាចកើតមានឡើងម្តងម្កាល ឬជាប់ជានិច្ចចំពោះមនុស្សគ្រប់រូប គ្រាន់តែធ្ងន់ ឬស្រាល អាស្រ័យទៅលើបញ្ហា និងសមត្ថភាពដោះស្រាយ របស់មនុស្សម្នាក់ៗតែប៉ុណ្ណោះ ។

រោគសញ្ញាធ្លាក់ទឹកចិត្ត ជាឧបសគ្គរារាំងដល់ពួកគេក្នុងការរស់នៅបំពេញកិច្ចការសំរាប់គ្រួសារ និងសង្គមជាតិ ។

អ្នកដែលធ្លាក់ទឹកចិត្តមានអារម្មណ៍ក្រៀមក្រំ និងអស់សង្ឃឹមរាប់ខែ ។ ដោយសារពួកគេជឿថាគ្មានអ្វី និងគ្មាននរណាម្នាក់អាចជួយសំរាលការឈឺចាប់ ឬការទុក្ខព្រួយរបស់គេបានទើបពួកគេមិន ត្រូវការជំនួយ ឬសុំឱ្យគេជួយទ្បើយ។ ជួនកាលមនុស្សម្នាក់កំពុងតែមានបញ្ហាមួយដែលមិនទាន់បាន ដោះស្រាយនៅឡើយផង ស្រាប់តែមានបញ្ហាមួយទៀតមកគ្របសង្កត់ពីលើបន្ថែម ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យស្ថានភាពអ្នកជំងឺកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។

១-តើអ្វីទៅដែលហៅថាជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្ត?

ការធ្លាក់ទឹកចិត្តៈ គឺជាការធ្លាក់ចុះនៃអារម្មណ៏ ដែលនាំឱ្យមានការក្រៀមក្រំចិត្ត ការបាត់បង់ភាព សប្បាយរីករាយ និងបាត់បង់ការចាប់អារម្មណ៏នៃហេតុការណ៏ផ្សេងៗ ។ ជាបញ្ហាដែលមនុស្សម្នាក់ខក ចិត្តខ្លាំងដែលខ្លួនចង់ធ្វើអ្វីមួយ ហើយមិនបានសំរេចដូចបំណង។

២-ហេតុដែលបណ្តាលឱ្យមានការធ្លាក់ទឹកចិត្ត៖គឺបណ្តាលមកពីៈ

• បញ្ហាសង្គម - បញ្ហាការចាប់រំលោភ
• បញ្ហាស្នេហា - បញ្ហាទារុណកម្ម
• បញ្ហាជំងឺរ៉ាំរៃ - បញ្ហាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី
• បញ្ហាជីវភាពរស់នៅ - ពិការភាពពីកំណើត និងបញ្ហាផ្សេងៗទៀត។

៣- លក្ខណៈសំគាល់-រោគសញ្ញាៈ រោគសញ្ញាដែលកើតមានញឹកញាប់របស់ជំងឺធ្លាក់ទឺកចិត្តរួមមាន

• ទឹកមុខក្រៀមក្រំ និងទុក្ខសោកជាទំងន់
• អស់សង្ឃឹមក្នុងការរស់នៅ និងគិតអំពីការធ្វើទុក្ខទោសខ្លូនួឯង (មានគំនិតចង់សំលាប់ខ្លូនួ)
• ឆាប់ស្រក់ទឹកភ្នែក (ងាយយំ )
• ព្រួយបារម្ភជាប្រចាំ (គិតច្រើន)
• អន្ទះសារ តានតឹងក្នុងចិត្ត (នៅមិនសុខ អារម្មណ៍មិននឹងនរ)
• បាត់បង់ភាពក្លាហាន (មិនសូវនិយាយស្តី ឬមិនចាប់អារម្មណ៍នឹងអ្វីៗទាំងអស់)។
• មានបញ្ហាក្នុងការដេក
• មានការពិបាកក្នុងការផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ ឬចងចាំ (ការសញ្ជឹងគឹត និងការចងចាំមិនល្អ )។
• មានអារម្មណ៍ថាខ្លួនឯងអន់ គ្មានតំលៃ ឬមិនគួរឱ្យគោរព។
• យល់សប្តិច្រើន
• មួរម៉ៅច្រើន ឆាប់ខឹង
• ឈឺក្បាលជាប្រចាំ
• ចង្វាក់បេះដូងដើរមិនទៀង ហើយលោតញាប់ (ញ័រដើមទ្រូង) ។
• ដង្ហើមខ្លី ឬដង្ហក់ អន្ទះសារក្នុងចិត្ត ស្ទះៗក្នុងទ្រូង ( តឹងទ្រូង) ។
• បែកញើស ឬបាតដៃសើម ត្រជាក់ដៃជើង ឬញ័រដៃ ។
• ស្ងួតមាត់ ចេះតែអួលដើមករ ។
• បត់ជើងតូចញឹកជាប់ ឬទល់លាមក។
• រាគរួស ហាក់ដូចជាមានចុកពោះ
• វិលមុខ ឧស្សាហ៏កោសខ្យល់
• មានការត្អូញត្អែរ ឈឺម្តងត្រង់នេះ ម្តងត្រង់នោះ
• មិនសូវនឹកនាបាយទឹក (មិនសូវឃ្លាន)
• ខ្សោយកំលាំង ល្អិតល្អៃ ចុះទំងន់ ឬឡើងទំងន់
• រដូវមិនទៀង
• ចំណង់ខាងផ្លូវភេទថយចុះ ។

•អ្នកជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តខ្លះនឹងបដិសេធថាខ្លួនគេគ្មានអារម្មណ៍ក្រៀមក្រំ និងអស់សង្ឃឹម ឬថាខ្លួនគេគ្មាន កើតអ្វីទេ ទោះបីជាមានព្រិត្តឹការណ៍អាក្រក់ទើបនិងកើតឡើងចំពោះខ្លួនគេក៏ដោយ ។ជាញឹកញាប់ ពួកគេតែងតែត្អូញត្អែរពីជំងឺផ្លូវកាយទៅវិញ ។ អ្នកជំងឺខ្លះអាចមានការត្អូញត្អែរតែបន្តិចបន្ទួច ហើយសំងំ រស់នៅយ៉ាងស្ងៀមស្ងាត់ ។ ពួកគេទាំងនេះកំពុងស្ថិតនៅក្នុងសភាពគ្រោះថ្នាក់ដែលពេលខ្លះអាច ឈាន ដល់ការធ្វើអត្តឃាដខ្លួនឯងក៏មាន ។

•ស្វែងយល់ការសម្ភាសន៍ដំបូងរបស់អ្នកឱ្យដឹងថា តើអ្នកជំងឺនោះមានបំណងធ្វើអត្តឃាតុឬអត់ ចូរសួរនូវសំនួរដោយផ្ទាល់មួយចំនួនដូចខាងក្រោម៖

- “ តើអ្នកគិតថា ជីវិតអ្នកមានន័យ ឬទេ ?”

- “ តើអ្នកចង់ស្លាប់ជាជាងរស់នៅឬ ? ”

- “ តើអ្នកមានដែលគិតចង់សំលាប់ខ្លួនដែរឬទេ ?”

- “តើអ្នកដែលព្យាយាមសំលាប់ខ្លួន ឬមានផែនការបំរុងសំលាប់ខ្លួនដែរឬទេ ?”

ចូរសួរផងដែរអំពីការប៉ុនប៉ងធ្វើអត្តឃាដកាលពីលើកមុន(ការធ្លាប់ប៉ុនប៉ងធ្វើអត្តឃាតុដដែល មានពីមុនមកអាចបង្កើនឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់កាន់តែខ្លាំង ការសាកសួរអាចជួយឱ្យអ្នកគិតគូរទុក ជាមុនបានថាតើនិងអាចមានអ្វីកើតឡើងចំពោះអ្នកជំងឺនេះ) ។

៤- តើត្រូវជួយអ្នកមានជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តរបៀបណា ?

មុនដំបូងយើងត្រូវសាកសួរអ្នកជំងឺអំពីរឿងរ៉ាវដែលនាំឱ្យគេចេះតែព្រួយចិត្តឱ្យបានច្បាស់លាស់ ដើម្បីធ្វើឱ្យយើងយល់ អំពីបញ្ហាដែលគាត់មាននោះ ដូចម្តេចខ្លះ ។ ការជួយផ្តល់យោបល់ មានជំរាបជួនដូចខាងក្រោម៖

• រកមនុស្សដែលគួរឱ្យគោរព និងទុកចិត្តបានឱ្យជួយលួងលោម ណែនាំ និងលើកទឹកចិត្ត
• ប្រាប់អ្នកជំងឺនូវអ្វីដែលគេនិយាយទាំងប៉ុន្មាន យើងស្តាប់ និងយល់អំពីទឹកចិត្តរបស់គេ
• ប្រាប់អ្នកជំងឺថាពាក្យសំដីដែលគេបាននិយាយនោះ យើងមិនឱ្យឮដល់អ្នកដ៏ទៃឡើយ
• ចូរកុំប្រឆាំងនឹងពាក្យសំដីដែលគេនិយាយទោះខុស ឬត្រូវក៏ដោយ
• ចូរពន្យល់អ្នកជំងឺឱ្យយល់អំពីតំលៃជីវិត និងសេចក្តីសង្ឃឹមទៅថ្ងៃអនាគតរបស់គេ
• ជួយពន្យល់ដល់ក្រុមគ្រួសារ និងអ្នកជិតខាងឱ្យជួយយកចិត្តទុកដាក់ និងសំរួលនូវកិច្ចការខ្លះដែល អាចធ្វើទៅបាន
• ជួយផ្តល់យោបល់និងគំនិតខ្លះៗឱ្យគេចេះគិតពិចារណារាល់បញ្ហាដែលគេមាន និងមធ្យោបាយដែលគាត់ ធ្លាប់ដោះស្រាយពីមុនមក ។
• ពន្យល់តាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ជំនឿកម្មផល និងគ្រូបូរាណ

ចូរសំគាល់៖ ប្រសិនបើអ្នកជំងឺមានបំណងសំលាប់ខ្លួនដោយក្តីអស់សង្ឃឹមណាមួយ យើងត្រូវប្រុង ប្រយ័ត្ន និង មានវិធានការដូចតទៅៈ

• ត្រូវយកឧបករណ៍ ឬសំភារៈដែលនាំឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ទុកឱ្យឆ្ងាយពីអ្នកជំងឺ ដូចជា ខ្សែ កាំបិត កាំភ្លើង គ្រាប់បែក ថ្នាំពេទ្យ(ខ្លាចប្រើលើសកំណត់)ឬថ្នាំពុល ៘
• ត្រូវឃ្លាំចាំមើលសកម្មភាពអ្នកជំងឺឱ្យបានដិតដល់ ហើយត្រូវមានជំនឿថា អ្នកនិយាយថា ចង់សំលាប់ខ្លួន ហើយមិនសំលាប់ខ្លួនទៅវិញនោះ គឺជាការខុសឆ្គង ព្រោះយើងមិនអាច វាយតំលៃទុកជាមុនបានឡើយ។
• អ្នកគួរសួរខ្លួនឯងថា តើមនុស្សនេះមានបំណងធ្វើអត្តឃាដ និងធ្វើបាបខ្លួនឬទេ?
• ពិសេសត្រូវមានការពិគ្រោះយោបល់ និងការអប់រំដូចខាងលើ ។

ខ- ការជួយព្យាបាលដោយប្រើឱសថ

ចំពោះអ្នកជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើយើងជួយដោះស្រាយបញ្ហាបានខ្លះហើយ ហើយអ្នកជំងឺនោះនៅ តែមានរោគសញ្ញាដូចរៀបរាប់ខាងលើនៅមិនទាន់បានធូរស្រាល(គ្មានប្រសិទ្ធិភាព)សូមបញ្ជូន អ្នកជំងឺមកពិភាក្សាជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេសផ្នែកចិត្តរោគដើម្បីព្យាបាលអាការៈ រោគរបស់គាត់ឱ្យបាន ទាន់ពេលវេលា ។



ដកស្រង់ពី៖ References

-Kaplan & Sadock’s, (2001), Pocket Handbook of Clinical Psychiatry. រៀបចំដោយ លោក តី ពិសាល

Philadelphia. Baltimore. New York. London, Prepared by Mr. Tey Pisal

-The Lecture by Dr. KOIKE KI YOYUKI, March.02 Mental Health Worker/ PSR-specialist trainee

-HARVARD Documents

ឧទាហរណ៍៖

មាននារីម្នាក់ អាយុ ៣០ឆ្នាំ ហើយកំពុងប៉ុនប៉ង់ធ្វើអត្តឃាត នៅពេលពួកយើងទៅដល់ នាង ដេកនៅលើគ្រែមិនអាចក្រោក បាន ដោយត្អូញត្អែរថា ចេះតែងងិតមុខ និងអស់កំលាំងល្ហិតល្ហៃ ។ នាងខានទៅធ្វើការអស់រយះពេលមួយខែហើយ ។ នាងព្យាយាមទៅជួបជាមួយគ្រូពេទ្យជាច្រើន និងបានប្រើថ្នាំជាច្រើនមុខ តែមិនបានជាសះស្បើយឡើយ ដោយអស់សង្ឃឹម នៅទីបំផុត នាងបាន ប្រមូលថ្នាំដែលនាងមានទាំងប៉ុន្មានលេបសំលាប់ខ្លួន ។ នៅពេលទៅដល់ពួកយើងបានផ្តើមសាក សួរនាងអំពីការងាររបស់នាង នាងបានត្អូញត្អែរថា ការងាររបស់នាងមានការធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ដោយគេឱ្យនាងទទួលបន្ទុកុការងារ ច្រើនមុខ ដោយនាងប្រឈមមុខក្នុងការដោះស្រាយកិច្ចការទាំងនោះ ទើបជាហេតុ បណ្តាលឱ្យនាងមានការនឿយហត់់ យ៉ាងខ្លាំងពេលដែលនាងមកដល់ផ្ទះវិញ ។ យើងសំគាល់ឃើញថា នាងហាក់ដូចជាទើបនិងយំហើយថ្មីៗ ពេលនោះយើង បានសួរនាងថា “ ខ្ញុំមើលទៅនាងដូចជាយំច្រើនណាស់មែនទេ? “ ពេលនោះនាង ឆ្លើយ “ចាស៎“ រួចហើយ នាងក៍ចាប់ផ្តើមយំម្តងទៀត ពេលនោះយើងសួរនាងថា “តើរឿងហេតុអ្វីទៅដែលធ្វើឱ្យ នាងយំហើយមិនសប្បាយចិត្ត?“ ពេលនោះនាងយំផងនិយាយផងថា នាងមានរូបរាងអាក្រក់ ដោយសារខ្លួនមានពិការរភាពផ្នែកខ្លះនៃរាងកាយ (Polio) តាំង ពីកុមារ ។ ដោយហេតុតែនាងមិនស្អាតបាត ពេញលក្ខណៈដូចអ្នកដ៍ទៃ ទើបនាងមានអារម្មណ៍ថា គ្មាននណាម្នាក់ចង់ រៀការជាមួយនាងឡើយ ។

ម៉្យាងឪពុកម្តាយក៍កាន់តែចាស់ជរា មិត្តភក្ត្រ័ បងប្អូនបានរៀបការជាបន្តបន្ទាប់ ហើយបន្សល់ទុកឱ្យនាងនៅតែម្នាក់ឯងពុំមាន នណាមកលេង ឬសួរសុខទុក្ខនាងឡើយ ពេលដែលនាងមកពី ធ្វើការវិញ ។

ដោយនាងនៅម្នាក់ឯង ហើយមានអារម្មណ៍ឯកោ នាងបាននិយាយថា “ជីវិតរបស់ខ្ញុំគ្មានន័យ គ្មានអនាគត” ហេតុនេះនាងចង់ស្លាប់ដើម្បីកុំឱ្យពិបាកដល់ឪពុកម្តាយនាងតទៅទៀត ។

សំគាល់៖

- បញ្ហាចំបងរបស់នាង (ប៉ុនប៉ង់ធ្វើអត្តឃាត) ដោយការលេបថ្នាំ

- មូលហេតុ (ផ្នែកខ្លះនៃរាងកាយ (Polio) ទទួលបន្ទុកុការងារច្រើន ឪពុកម្តាយជរា

មិត្តភក្រ័ និងបងប្អូនបានរៀបការចោលអស់ នាងនៅតែម្នាក់ឯងពុំមាននណាមកលេង ឬសួរសុខទុក្ខនាង)

- រោគសញ្ញា (ខ្សោយកំលាំង ងងិតមុខ “ខានទៅធ្វើការ” ងាយយំ មានអារម្មណ៍ឯកោ “ជីវិតរបស់ខ្ញុំគ្មានន័យ

គ្មានអនាគត” ប៉ុនប៉ង់ធ្វើអត្តឃាត អស់សង្ឃឹមពីជំងឹ មានអារម្មណ៍ថា គ្មាននណាម្នាក់ចង់រៀការជាមួយនាង )

- ការចាប់អារម្មណ៍លើការជួយ (ការធ្វើអត្តឃាត ការងារ ទំនាក់ទំនង )