តំណឹងចិត្ត (Stress)

១-សេចក្តីផ្តើម៖ មនុស្សគ្រប់រូបសុទ្ធតែអាចជួបប្រទះនូវតំណឹងចិត្ត អ្នកខ្លះទទួលរងឥទ្ធិពលច្រើនជាងអ្នកផ្សេង ទៀត។ ឧទាហរណ៍ បញ្ហាដែលនាំឱ្យមានតំណឹងចិត្តដូចគ្នា តែអ្នកខ្លះអាចរងភាពតានតឹងចិត្តខ្លាំង ឯអ្នកខ្លះទៀត មានតិចតួច ។

និយមន័យៈ បណ្តាបញ្ហា ឬស្ថានភាពណាមួយដែលនាំឱ្យមនុស្សមានការលំបាកក្នុងការប្រឈមមុខនឹងដោះ ស្រាយនោះ គេហៅថា តំណឹងចិត្ត ។

២-បុព្វហេតុរបស់ភាពតានតឹងផ្លូវចិត្តៈ ជាការសំខាន់ផងដែរដែលត្រូវរកឱ្យឃើញពីបុព្វហេតុដែលអាចកើតមាន ភាពតានតឹង។ យើងត្រូវធ្វើការសាកសួរដោយយកចិត្តទុកដាក់អំពីព្រឹត្តិការណ៏ដែលពួកគេធ្លាប់ជួបប្រទះកាលពី មុនមក ឬនាពេលថ្មីៗនេះ ។ ធ្វើការស្វែងយល់ឱ្យដឹងពី ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នរបស់ពួកគេ និងពេលអនាគត តើគេ មានផែនការអ្វីសំរាប់គ្រួសារ ឬសហគមន៏របស់ពួកគេ ។

-តើមានពត៌មានណាមួយដែលជាប់ពាក់ពន្ធ័ ស្តីពីការបាត់បង់បងប្អូនសាច់ញាតិ ឬមិត្តភក្តិឬទេ ?

-តើគេមានបញ្ហានៅក្នុងរង្វង់គ្រួសារ ឬនៅក្នុងកន្លែងធ្វើការដែរឬទេ ?

-តើស្ថានភាពចំណូលរបស់គេនោះមានសភាពយ៉ាងដូចម្តេច ?

៣-រោគសញ្ញារបស់ភាពតានតឹងៈ អ្នកដែលស្ថិតនៅក្រោមភាពតានតឺងអាចនិងមានរោគសញ្ញាខ្លះៗដូចខាងក្រោម៖

 ក្នុងចិត្តៈ (មានការទុក្ខព្រួយផ្លូវចិត្ត)

- មានការថប់បារម្ភ ឬមួរម៉ៅ ឆាប់ខឹង ។

- អារម្មណ៏ប្រែប្រួលភ្លាមៗ។

- ការសញ្ជឹងឹគិតពុំបានល្អ ។

- គិតពីរឿងដដែលៗមិនឈប់ឈរ (ព្រួយចិត្ត-គិតច្រើន)។

 ក្នុងខ្លួនៈ (មានការត្អូញត្អែរខាងផ្លូវកាយ)

- បរិភោគមិនឆ្ងាញ់ - អស់កំលាំង ។

- ឈឺក្បាល - សាច់ដុំឡើងតឹង (ឈឺចុកចាប់ក្នុងសាច់ដុំ)។

- ឈឺនេះឈឺនោះមិនច្បាស់លាស់ (ឧទារហណ៍. ឈឺត្រង់ដៃ ជើង ឬទ្រូង)។

- ចំពោះស្ត្រី រដូវមានការរអាក់រអួល។

 អាកប្បកិរិយាៈ មានការផ្លាស់ប្តូរប្រែប្រួល

-សកម្មភាពចុះខ្សោយ ឬមានសកម្មភាពច្រើនហួស និងមិនបានសំរាក ។

-ផឹកស្រា ឬប្រើគ្រឿងញៀនដើម្បីបន្ធូរភាពតានតឹង។

-ពិបាកប្រមូលអារម្មណ៏លើកិច្ចការងារណាមួយ (ធ្វើឱ្យកាន់តែយ៉ាប់យឺនឡើងក្នុងការបំពេញការងារ)។

-បញ្ហាដំណេក (ដេកបានតិច ឬដេកច្រើនជ្រុល ឬដេកចេះតែភ្ញាក់ ឬដេកនៅពេលថ្ងៃ)។

 ការទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដទៃៈ

-មានបញ្ហាក្នុងការទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកដ៏ទៃ (ឈ្លោះប្រកែក និងមិនចុះសំរុង...)។

-ពឹងផ្អែកលើអ្នកដទៃជ្រុលចំពោះការសំរេចចិត្ត និងការគាំទ្រ ។

4-ការជួយ តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចខ្លះដើម្បីឱ្យអ្នកទាំងនោះអាចដោះស្រាយភាពតានតឹងផ្លូវចិត្តរបស់គេបាន?

៤-១-វិធីសាស្រ្តសាមញ្ញ

មានវិធីជាច្រើនដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងបាន ដូចជា ការអាន ច្រៀងកំសាន្ត ការស្តាប់ភ្លេង ការធ្វើ ដំណើរកំសាន្ត ការមើល ទូរស្សន៏ ការជជែកលេងជាមួយមិត្តភក្តិ ការតាំងសមាធិ ឬគ្រាន់តែសំរាកកាយក៏បាន ។

ចូរសួរថា តើអ្នកនោះជាធម្មតាគាត់តែងធ្វើសកម្មភាពអ្វីខ្លះដើម្បីសំរាកបន្ធូរអារម្មណ៏ ហើយព្យាយាមស្វែង យល់ពីអ្វីទៅដែលមានលក្ខណៈសមរម្យសំរាប់ការសំរាកបន្ធូរអារម្មណ៏ ហើយលើកទឹកចិត្តឱ្យបន្តសកម្មភាពនោះ តទៅទៀត ។

៤-២-សហគមន៍

ជាធម្មតានៅក្នុងសហគមន៍តែងមានសកម្មភាពសង្គមនានា ដែលអាចជួយកាត់បន្ថយភាពតានតឹងបាន ។ សកម្មភាពទាំងនេះធ្វើ ឱ្យ មនុស្សគ្រប់រូបមកជួបជុំគ្នា ហើយសប្បាយរីករាយទាំងអស់គ្នា ។ ការរីករាយពេញចិត្តចំពោះខ្លួនឯង គឺធ្វើឱ្យមានសុខភាពល្អ ។ ការជួបជាមួយអ្នកដ៏ទៃដែលពួកគេអាច ចូលរួមរីករាយជាមួយសកម្មភាពផ្សេងៗ និងអាចចែករំលែកការព្រួយបារម្ភរបស់គេបាននោះ គឺជាវិធីដ៏សំខាន់ មួយក្នុងការកាត់បន្ថយភាពតានតឹង ។ ការជួបជុំគ្នានេះជួយួពួកគេក្នុងការដោះស្រាយដំណាក់កាលលំបាកក្នុង ជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេ ។

ការច្រៀងរាំកំសាន្តតាមបែបប្រពៃណី ការនិទានរឿងព្រេងឱ្យស្តាប់ជុំគ្នានាពេលព្រលប់ ការចូលរួមប្រារព្វ បុណ្យប្រពៃណី ឬបុណ្យសាសនា ការលេងកីឡា និងល្បែងកំសាន្តនានាក៏ជាវិធីមួយសំរាប់សំរាក និងជួយនាំឱ្យ ពួកគេបានជួបជុំគ្នា ហើយចែករំលែក និងស្វែងយល់អំពីអត្ថន័យនៃជីវិតដែលអាចជួយពួកគាត់កាត់បន្ថយភាពតាន តឹងបាន។ ការធ្វើការងារក្នុងក្រុមធ្វើឱ្យសមាជិកដែលមានជំហររឹងមាំក្នុងក្រុមអាចជួយជំរុញទឹកចិត្តអ្នកទន់ខ្សោយ បាន។

៤-៣-ការអប់រំ

ជំហានដំបូង គឺត្រូវផ្តើមពីការអប់រំពួកគេពីភាពតានតឹងផ្លូវចិត្ត ។ អ្នកដែលស្ថិតនៅក្រោមសភាពតានតឹង ផ្លូវចិត្តគប្បីត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឱ្យគាត់ដឹងថាអ្វីដែលបង្កជាបញ្ហាដល់គាត់ ។ អ្នកមានសភាពតានតឹងផ្លូវចិត្តខ្លួនឯង ជា ញឹកញាប់តែងតែមិនបានដឹងថា ភាពតានតឹង ទាំងនេះជាមូលហេតុ បណ្តាលឱ្យមានរោគសញ្ញាផ្សេងៗឡើយ។ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឱ្យគេយល់ថា ខ្លួនគេគ្មានជំងឺផ្លូវកាយផ្សេងទៀតទេ ហើយក៏មិនក្លាយទៅជាជំងឺវិកលចរិក ដែរ ។ ពួកគេនោះគប្បីដឹងដែរថា គេអាចជួយខ្លួនឯងបាន ។ ពួកគេអាចជួយខ្លួនឯង និងទទួលជំនួយពីអ្នកដ៏ទៃ ប៉ុន្តែពេលខ្លះគឺគ្រាន់តែជាការឱ្យពួកគេដឹងពីរបៀបធ្វើទំនាក់ទំនងឱ្យបានល្អប្រសើរ នោះគេអាចជួយខ្លួនឯងបាន ទៅហើយ។

៤-៤ គ្រួសារ និងសហគមន៍រួមគ្នាផ្តល់ការគាំទ្រៈ

ភាពតានតឹងអាចមានឥទ្ធិពលទៅលើសហគមន៏ទាំងមូល ។ អ្នកជួយត្រូវធ្វើយ៉ាងណាទប់ស្កាត់កុំឱ្យគាត់ គិតថា មានតែគាត់ទេ ដែលមានបញ្ហាបែបនោះ ។ ព្យាយាមជួយបុគ្គល ឬគ្រួសារដែលមានលក្ខណៈឯកោ ឱ្យគេមានទំនាក់ទំនងផ្សាភ្ជាប់ជាមួយអ្នកផ្សេងទៀត និងសហគមន៏ ។ ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រាកដថា អ្នកដែលមានភាពតានតឹងនេះត្រូវបានទទួលនូវការជួយជ្រោមជ្រែងពីសំណាក់មនុស្ស ដែលនៅជុំវិញខ្លួនគេ ។ ប្រសិនបើមានមនុស្សច្រើនដែលទទួលរងនូវភាពតានតឹងប្រហាក់ប្រហែលគ្នាបែបនេះ ជាការប្រសើរបើអ្នក អាចប្រមូលផ្តុំពួកគេឱ្យជួបជុំគ្នាជាក្រុម ហើយពិភាក្សាអំពីបញ្ហារបស់ពួកគេ ហើយផ្តល់នូវការគាំទ្ររវាងគ្នានិងគ្នា (តាមរបៀបទុកចិត្តគ្នា)គឺបានជួយឱ្យគាត់រៀនសូត្របានថាតើអ្នកផ្សេងទៀតគេដោះស្រាយបញ្ហារបស់គេបានតាម របៀបណា ។

អ្នកដែលបានចូលរួមក្នុងក្រុមពិភាក្សាអាចនឹងកាត់បន្ថយអារម្មណ៏ឯកោរបស់គេ នឹងអាចទទួលបាននូវការ គាំទ្រក្នុងពេលជួបជុំជាមួយអ្នកនៅក្នុងក្រុម ។

៤-៥-ការជួយផ្សេងទៀត

ពេលណាមនុស្សយើងជួបប្រទះនូវការលំបាក និងភាពតានតឹងក្នុងជីវិត ពេលនោះរាងកាយ និងចិត្តគំនិតរបស់យើងមានការប្រែប្រួល។ ជារឿយៗយើងតែងតែមានអារម្មណ៏តានតឹង ឬចង្វាក់បេះដូងដើរញាប់។ តែប្រសិនបើបំលាស់ប្តូរទាំងនេះ ឈានដល់កំរិតមួយខ្ពស់ ពេលនោះវាចាប់ផ្តើមបង្កនូវភាពរាំងស្ទះដែលមិនអនុញ្ញាតិឱ្យយើងបំពេញការងារគ្រប់ គ្រាន់ដូចធម្មតាបាន ។ យើងមានវិធីផ្សេងទៀតដើម្បីជួយសំរួលដល់បញ្ហាតានតឹងនេះ ដូចជា៖ បច្ចេកទេស សំរាកកាយ (លំហាត់ដកដង្ហើម ការសំរាក របស់សាច់ដុំ ថាពាក្យ ឬឃ្លានផ្ទួនៗ ឡើងវិញ តាំងសមាធិ ចាប់ សរសៃរ)។

 

ដកស្រង់ពី (References ) រៀបចំដោយ លោក តី ពិសាល

-HARVARD Documents Prepared by Mr. Tey Pisal

-TPO’s, 1997, Community Mental Health in Cambodia Mental Health Worker/ PSR Specialist Trainee